Upadłość w grupie – uprawnienie spółki dominującej do założenia wniosku o ogłoszenie upadłości wobec spółki zależnej
Nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych, która weszła w życie 13 października 2022 roku, wprowadziła nową klauzulę generalną właściwą grupie spółek – interes grupy spółek. Wskazuje ona, iż spółki tworzące grupę powinny kierować się nim, o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników/akcjonariuszy mniejszościowych spółek zależnych.
Nowelizacja prawa handlowego, wprowadziła dla realizacji interesu grupy spółek instytucję wiążących poleceń. Ich bezwzględnie wiążący charakter został jednak ograniczony prawem (a nawet obowiązkiem) spółki zależnej do odmowy wykonania wiążącego polecenia. Podstawową przesłanką odmowy wykonania wiążącego polecenia jest okoliczność, że jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością spółki zależnej. Tym samym osoby zarządzające spółkami zależnymi każdorazowo powinni przeanalizować wpływ realizacji wiążącego polecenia na finanse kierowanych przez nich spółek.
Szczególnym rozszerzeniem kompetencji spółki dominującej, realizowanych w ramach grupy spółek stało się także uprawnienie spółki dominujące do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek. Mając na uwadze wskazaną instytucję wiążących poleceń, uzasadnienie do przyznania spółce dominującej uprawnienia do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki zależnej, opiera się na tym, iż stan niewypłacalności spółki zależnej może być konsekwencją wiążących decyzji wydanych przez spółkę dominującą. Osoby zarządzające w ramach grupy spółek, musza mieć przy tym świadomość, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie ponosi winy. Odpowiedzialność tę może również wyłączyć wykazanie, że szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia. Nakłada to na nie niewątpliwie wymóg dogłębnego rozważenia możliwych skutków, jakie wiązać się będą dla spółki zależnej podejmującej czynności zgodnie z wydanym jej wiążącym poleceniem.
Podsumowując: Przyznane w drugiej połowie 2022 roku uprawnienie spółki dominujące do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki zależnej, mimo iż wykonane w terminie nie jest przesłanką egzoneracyjną (to jest zwalniającą z odpowiedzialności) dla spółki dominującej na gruncie Kodeksu Spółek Handlowych. Spółka dominująca nadal będzie ponosić subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki zależnej, wobec której egzekucja okazała się bezskuteczna, jeśli szkoda wierzyciela powstała w wyniku wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.